Robopedia
Robot nedir?
Bilgisayarın yazıcısı yada mutfak robotunuz gerçekten birer robot mudur? Bir makineye robot diyebilmek icin, en önemli koşullardan biri algılamadir.
Bir robot az veya çok dış dünyadan bir algılama yapabilmelidir. Bu algılamalar sensorler sayesinde olur. Isı, ışık, şekil, dokunma gibi olabilir. Daha sonra bu bilgileri otonom olarak yorumlamalı, algıya ne gibi tepkide bulunacagına
karar vermelidir. Son olarakta robot verdigi karari uygulamaya koyabilmelidir.
Özetlersek robot 3 ana kisimdan oluşur. Buna göre bir robotta çevre hakkında gerçek zamanlı bilgi edinmek icin kullanılan sensörler, karar vermeyi sağlayan mikroişlemci, verilen kararların uygulanmasını sağlayan üniteler ve hareket
sistemleri bulunur.
İnsanlığın kendine yardımcı olacak mekanizmalar düşünmesi, tahminlerimizden çok daha öncelere uzanmakta. MO 800’de Homeros İlyada adlı eserinde verilen görevleri yerine getirebilen hareketli 3 ayaklılardan bahseder. MÖ 350’de Aristo,
bir eserinde ”eğer her araç kendi işini görebilseydi , insan eline ihtiyaç duymadan kendi mekik dokuyabilseydi, kendi kendine lir çalabilseydi, yöneticilerin elemanlara ihtiyacı kalmazdı,” diyerek ilk otomasyon fikrini ortaya atar.
13. yüzyıldaysa Eb-ul-iz-el-Cezeri, otomatlar hakkında bir kitap yazar. Kitapta 300’e yakın otomatik mekanizmanin yanı sıra, çamasır teknesini doldurup boşaltabilen otomatik bir arap kadını tasvir edilir.
Robot teknolojisi adı, Çek oyun yazarı Karel Capek’in, ”Rossum’un evrensel robotları (1921)” oyununa borçlu. Yazar, angarya-zorunlu anlamına gelen “robota” sözcüğüyle işçi anlamina gelen “robotnik” sözcüğünü birleştirerek
”robotic” kelimesini türetir.
Günümüzde robotların büyük bir çoğunluğu endüstride kullanılıyor . Sanayi tipi robotlar boyama, sızdırmazlık, kaynak, montaj, makinelere parça yükleme, boşaltma işlerinde ve kimya, beyaz eşya, otomotiv endüstrilerinde kullanılıyor.
Bunlar tamamen insan kolunun biyolojik özelliklerini taklit ederek çalışan sistemler. En büyük özellikleri ise mekanik ve elektronik olarak insan eklemlerinin hareketlerini modelleyerek taklit etmeleri. robotlar, insanın harekat
sahasını üç-dört kat genişletebiliyor. En yeni teknolojik donanım ve yazılımlarla yüklü olan bu robotlar, yaklaşık beş yüz kiloluk yükleri yüz mikron hassasiyetinde bir hata payı ile kaldırıp istenilen noktaya yerleştirebiliyor.
Robotlar hassaslık yada güç gerektiren işleri, büyük bir hızla hatasız olarak yerine getirebiliyorlar. Bu yüzden robot teknolojilerini geliştirmede büyük şirketler (Sony, Honda..) üniversiteler ve teknoloji kurumlarıyla başbaşa gitmekteler.
Servis robotları ise hastanelerde doktarları asiste eden, elektrik direklerinin kablolarını bağlayan ve genel temizlik işlerine bakan aygıtlar gibi genel hizmet cihazlarını kapsıyor.
Askeri robotlar televizyonlarda savaş haberlerinde, filmlerde çok sık izlediğimiz düşmanı yoketmeye veya keşif görevi görmeye yarayan uzaktan kumandalı aygıtlar. Mayın arama cihazlarından, insansız casus uçaklarına
kadar pek çok alet bu sınıfa giriyor.
Robotlar, bilimsel araştırmalarda, okyanusların derinlikleri, volkaların kraterleri gibi insanların çalışamayacağı yerlerde de sıklıkla kullanılıyor. İnsanların gidemeyeceği yerlere onlarca mini robot gönderilerek araştırmalar yapılıyor.
NASA da, robotları uzay araştırmalarında sıklıkla kullanılmakta. Mars’a gönderilen Pathfinder, Spirit, Opponent ve Preserverance bunların sadece birkaçı. NASA’nın hedefi diğer gezegenlerde bizim yerimize hayat arayacak robotlar yapmak.
Belki yaşam, ışık hızıyla gitsek bile bizden yüzlerce belki de binlerce yıl uzakta hiçbir insan ömrü buna yetmeyeceği için şimdilik en iyi fikir robotlar.
Ve daha bir çok yerde robotlar kullanılıyor ve her geçen gün bu oran biraz daha artıyor.
İnsanlık kendini humanoid (insansı) robotlardan uzaklaştırıyor, kendisine benzeyen ancak daha güçlü ve yetenekli varlık fikrinden çok hoşlanmıyoruz olsa gerek. İnsan biçimli robot hayali, bilimkurgu öykülerinin ve sinemasının vazgeçilmez
unsurudur. İnsanın fiziksel özelliklerine ve duygularına sahip robotların karakterleri, tüm dünyada değişik şekillerde tasarlanıyor. Örneğin Japonya’daki robotlar, genellikle çizgi film kahramanlarını andıran arkadaş canlısı, iri
gözlü ve dik saçlı modeller. Batıda “Terminator” tipli, silah düşkünü robotlar tercih ediliyor. Her şeye rağmen, önümüzdeki 20 yıl içinde sadece bilimkurgu öğesi olarak kalmayacaklarına kesin gözüyle bakılıyor.
Araştırma laboratuvarları arasındaki yarış her geçen gün kızışıyor; duygularıyla, algılamalarıyla ve karar verme yetenekleriyle insana benzeyen robotlar üretmeye uğraşıyorlar. Kuşkusuz bu rekabet, robotların dış görünüşleri ve donanımlarında
gelişmelere yol açıyor. Örneğin, çok parmaklı robot eller üretildi, yapay kaslar geliştirildi ve dokunma alıcıları tasarlandı. Asıl sorun, tüm bunların bir araya getirilmesi ve kusursuz biçimde çalışmalarının sağlanması.
Yapay zekanın geldiği son nokta şu: Tüm vücut parçalarının kontrolünü sağlayacak beynin üretilmesi için yıllar gerekiyor, ama bu imkânsız değil. Aslında, beynin hareketlerini kontrol eden motor bölümü, kavrayabildiğimiz bir olgu.
Asıl zor olan insan beyninin bütününü çözümleyebilmek, ki yeni nöron kontrol yöntemleri ile bu da yakında mümkün olacak gibi duruyor.
Dünya satranç şampiyonu Gary Kasparov’u 1997’de yenen IBM’in “Derin Mavi” satranç programı, Yapay Zeka’ya örnek verilebilir. Bilim adamları, 50 yıllık çalışmaların ardından “Yapay Zeka” (Artificial Intelligence, AI) konusunda önemli
mesafeler aldılar. Şimdi yapay zeka evlerimizdeki robotlarda da kullanılıyor, önündeki engelleri tanıyıp öğrenen ve farklı kaçış algoritmaları uygulayan robotlar işlerimizi görüyor.
Yüzyılın ilk çeyreğinin sonuna doğru hızla ilerlerken robotlar da artık evlerimizin büyük hızla gelişen bir parçası. Ortam haritasını kendi başına çıkartabilen, önündeki engelleri algılayıp anlamlandırabilen, zemindeki sorunları
ve temizliğin durumunu cep telefonlarımıza iletebilen robotlar evlerimizde sağ kolumuz olarak yer alıyor.